1. Đền Đức Hoàng

Về Đô Lương, có nhiều di tích lịch sử - văn hóa đang được bảo tồn, tôn tạo và đã trở thành nơi sinh hoạt văn hóa tâm linh cho người dân trong huyện và nhiều địa phương khác cả trong tỉnh và ngoài tỉnh. Một trong những điểm đến tâm linh linh thiêng đó là Đền Đức Hoàng ở xã Yên Sơn, Đô Lương.

Hằng năm, cứ vào dịp rằm tháng Giêng Ban thường vụ Đảng uỷ, UBND, các Đoàn thể xã Yên Sơn và nhân dân xã Yên Sơn tổ chức Lễ hội Đền Đức Hoàng, vào tối ngày 15 Lễ cáo yết được diễn ra trong không khí linh thiêng và sáng ngày 16 lễ dâng hương trang trọng. Toàn xã tổ chức lễ hội vào hai ngày trên rất vui tươi và phấn khích. Nhân dân trong vùng cũng như du khách thập phương đến tế lễ cũng như vui chơi rất đông. Ngoài phần lễ còn tổ chức các trò chơi dân gian như: kéo co, chọi gà, thi đấu cờ thẻ, bịt mắt bắt vịt"

Cổng Tam Quan-Đền Đức Hoàng

Ngược dòng lịch sử, vào đầu thế kỷ 16, nhà hậu Lê suy vong, loạn lạc. Hoàng thân quốc thích của nhà Lê phải mai danh, ẩn tích.

Theo truyền thuyết, vợ của Vua Quang Thiệu là bà Bùi Thị Ngọc Thụy đã chạy về vùng Diêm Tràng (nay là các xã Yên Sơn, Văn Sơn-Đô Lương), sinh hạ được một cậu con trai khôi ngô tuấn tú đặt tên là Lê Ninh. Bề tôi của nhà Lê là tướng Nguyễn Kim khởi binh ở Ai Lao (Lào) đã tìm ra được Lê Ninh và lập ngôi hoàng đế, đặt niên hiệu là Nguyên Hòa.

Đền Đức Hoàng

Mùa Xuân năm Quý Tỵ 1533, vua Lê Trang Tôn đã đứng lên khôi phục vương triều nhà Lê, khai khẩn đất đai, dẹp loạn ngoại xâm, chấn hưng đất nước thời hậu Lê; tạo điều kiện cho muôn dân có cuộc sống ổn định, bình an. Đến năm 1548, vua Lê Trang Tôn mất. Nhân dân đã lập đền thờ để tưởng nhớ công đức của Ngài và các vị thần linh. Từ thời Lê, nhân dân trong vùng đều tổ chức lễ rước kiệu từ đình Long Thái, xã Thái Sơn về đền Đức Hoàng vào ngày Rằm tháng Giêng; tạo thành một ngày hội lớn của nhân dân Đô Lương. Năm 1996, đền Đức Hoàng được công nhận là di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia.

Trong những năm qua, việc bảo tồn, tôn tạo di tích đền Đức Hoàng được các cấp ủy đảng, chính quyền, các đoàn thể và nhân dân quan tâm thường xuyên. Trải qua bao biến cố thăng trầm của lịch sử, đền vẫn giữ được những nét đẹp cổ kính. Hiện nay, đền có hai khu đền thượng và đền hạ; đền thượng 3 gian, đền hạ 5 gian, các hoa văn với các hình rồng phượng trên các cột, kèo được chạm trổ một cách tinh xảo.

Đền Đức Hoàng

Chính sự gìn giữ, bảo tồn các giá trị di tích lịch sử đó đã tạo cho đền Đức Hoàng trở thành một điểm đến tâm linh của nhân dân và du khách thập phương hằng năm. Mỗi người khi đến với đền Đức Hoàng đều bày tỏ niềm cảm kích sâu sắc, ghi nhớ công lao của các bậc ông cha trong việc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và gửi gắm mong ước về một năm mưa thuận gió hòa, làm ăn sung túc.

Đây cũng chính là sự thể hiện đạo lý "Uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ kẻ trồng cây" của dân tộc.Ông Hoàng Văn Kiên, Phó Chủ tịch UBND xã Yên Sơn cho biết: "Để lễ hội đền Đức Hoàng năm 2012 được tôn kính, trang nghiêm, an toàn, tiết kiệm và thu hút nhân dân đến với lễ hội, UBND xã đã lên kế hoạch tổ chức các hoạt động đa dạng, phong phú, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Năm nay, ngoài phần lễ thì phần hội xã sẽ tổ chức với các trò chơi dân gian, các môn thể thao, đảm bảo tâm linh và vui tươi cho nhân dân và du khách".

2. Chùa Phúc Mỹ

Hiếu đạo là đạo lý tốt đẹp ngàn đời luôn được người Việt Nam. Hàng năm, vào mùa Vu lan báo hiếu, chùa Phúc Mỹ, xã Yên sơn đã tổ chức đại lễ để mọi người dân thành tâm hướng phật, bày tỏ lòng thành kính biết ơn và lòng hiếu đạo đối với các bậc sinh thành, dưỡng dục.

Chùa Phúc Mỹ

Tượng Phật Bà tại chùa Phúc Mỹ, xã Yên Sơn

Đại lễ Vu lan báo hiếu chùa Phúc Mỹ năm 2023 đã thu hút được hàng ngàn tăng ni, phật tử và quần chúng nhân dân; được ban hộ tự tổ chức trang trọng với nhiều hoạt động đặc sắc tâm linh của giáo phật, như: Lễ quy y Tam bảo, tụng kinh vu lan, lễ dâng hương hoa  lễ vật tạ ơn, lễ cài hoa và đốt nến tri ân, thả đèn hoa đăng để cầu nguyện cho người thân đã khuất được lạc quốc, cầu cho cha mẹ hiện tiền tăng phúc, tùy tâm mãn nguyện; cầu cho Quốc thái dân an chúng sinh an lạc…

Chùa Phúc Mỹ tổ chức lễ Vu Lan, báo hiếu