Đót (còn gọi là chít) là loại cây tự nhiên có hoa nở vào dịp đầu xuân. Hoa đót là guyên liệu chính để làm chổi đót, một vật dụng phổ biến trong mọi gia đình, vì vậy mà vào mùa hoia đót người dân các xã miền núi của huyện Thanh Chương đã vào rừng thu hái, mua bán, tạo nên một bầu không khí rất nhộn nhịp.

Ông Nguyễn Văn Tứ, ở Thôn 9 xã Thanh Thịnh đang chờ thu gom đót để mua

Đót là loại cây tự nhiên chỉ mọc ở đồi núi cao. Ở huyện Thanh Chương tập trung ở các xã Thanh Sơn, Ngọc Lâm, Hạnh Lâm, Thanh Thủy. Để có được những bông đót đẹp phải vào các vùng rừng vừa cháy trong năm trước hoặc đi dọc theo các triền đồi, sông, suối để hái đót. Đót có thể mọc cả vạt hoặc từng bụi riêng lẻ, cheo leo nơi vách đá. Cây không cao lại mềm như lau sậy nhưng lá rất sắc, nên để thu hái được hoa là không phải dễ. Chị Kha Thị Tình một người chuyên hái đót ở Bản Kim Liên xã Ngọc Lâm cho biết: vào đầu vụ hoặc gặp may tìm được vùng nhiều đót mỗi ngày mỗi người có thể thu hái được từ 40- 50 kg, còn bình quân mỗi ngày chỉ thu hái được từ 20- 25 kg. Bù lại đót rất dễ bán. Theo ông Nguyễn Văn Tứ một người dân ở Thôn 9 xã Thanh Thịnh một người chuyên mua đót tươi của bà con cho biết: trước đây ông và nhiều người dân bản địa của các xã Thanh Hương, Thanh Thịnh chuyên đi hái đót nay rừng đã được giao cho các hộ dân TĐC nên ông chỉ đi mua. “Những ngày này người trong rừng nhiều hơn ở nhà, tầm 3- 4 giờ chiều người bán người mua râm ran khắp các cửa rừng. Hiện tại giá một kg đót tươi tại đây giá khoảng 4 000 đồng” .

Sau khi thu hái đót được đem về phơi nắng và gom về nhà để cất giữ

Ngoài việc tập trung thu hái mua bán tại cửa rừng, nhiều hộ dân ở các làng nghề chổi đót ở xã Thanh Lĩnh lại tìm mua thu gom đót từ các huyện Kỳ Sơn, Tương Dương, Quế Phong... Họ mang tiền lên đó đặt cho các đại lý sở tại bao giờ thu gom đầy xe thì chở về. Cũng có thể gọi điện đặt hàng khi nào trao đót thì trao tiền, rất tiện lợi. Ông Trần Đình Sĩ ở thôn Lĩnh Thành xã Thanh Lĩnh cho biết là mỗi năm ông mua khoảng 5 tấn đót, giá mua tại nhà bình quân khoảng 5500 đồng 1 kg đót tươi “đắt hơn mua ở cửa rừng nhưng mua được nhiều và xe chở tận nhà”.

Đót sau khi được thu hái người dùng sẽ đem phơi khô. Vào mùa đót ở các hộ dân chuyện thu mua hoặc làm chổi đót được phơi ở khắp mọi nơi. Các công đoạn phơi, trở, thu gom đót được diễn ra liên tục cũng tạo nên sự nhộn nhịp khác thường trong mùa hái đót.

Cùng với mua, phơi và cất đót, tại các làng nghề việc làm chổi được các nghệ nhân thực hiện quanh năm. Sau khi khô, đót được tước nhánh bó lại gọi là con đót. Sau khi đủ 4 hoặc 5 con đót sẽ tiến hành xâu chổi. Khi xâu dùng sợi mây hoặc sợi ni lông kết các con đót lại thành chổi. Trong các cung đoạn làm chổi có bước cần kỹ thuật cao nhưng cũng có những bước làm thủ công đơn giản nhẹ nhàng nên huy động được rất nhiều nguồn lao động từ người già đến các em học sinh, Nghề xâu chổi lại có thể làm quanh năm, hiệu quả nhất là thời điểm mưa gió, nông nhàn. Tiền vốn lại không cao và thu hồi vốn nhanh.

Theo những người dân làm chổi cho biết, hiện nay mỗi chiếc chổi bán ra từ 25 000- 30 000 đông. Trừ chi phí người sản xuất thu về khoảng từ 12 000- 15 000 đ, mỗi ngày một người có thể làm được từ 10- 15 cái chổi như vậy thu nhập bình quân mỗi tháng cho một lao động đạt khoảng 4 triệu đông. Đây là nguồn thu nhập cao ở vùng nông thôn.

Trần Đình Hà
Đài Thanh Chương