Ở xã Nam Sơn , huyện Đô Lương có một dòng họ nổi danh với truyền thống cách mạng được nhiều người biết đến. Đó là dòng họ Nguyễn Văn có nhiều đóng góp cho sự nghiệp cách mạng trong các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm của dân tộc và bảo vệ Tổ quốc.

Nhà thờ đại tôn dòng họ Nguyễn Văn xã Nam Sơn.

Họ Nguyễn Văn là một dòng họ lớn của xã Nam Sơn, trong quá trình tồn tại và phát triển con cháu dòng họ đã đoàn kết xây dựng truyền thống tốt đẹp, nổi bật là truyền thống yêu nước và cách mạng. Trong đó có các tên tuổi lớn như : Tiền triều tham nghị Nguyễn                            Công Phúc Trạch Hiến sát sử Kinh Bắc Tam trường Nguyễn Đăng Quý 1705-1778, Hương cống Nguyễn Đăng Am( Am sơn thành hoàng làng Mỹ ngọc – xã Minh Sơn –Đô Lương ngày nay) , Nguyễn Đăng Đàn- Đề đốc trấn An Quảng ( 1741-1812) Tỉnh Quảng Nam ngày nay

Trong hai cuộc kháng chiến họ Nguyễn Văn có nhiều người tham gia họat động cách mạng. Trong đó có 16 người được công nhận là lão thành cách mạng và cán bộ tiền khởi nghĩa như Nguyễn Văn Liêm, Nguyễn Văn Luyện, Nguyễn Văn Mai, Nguyễn Văn Hiệu…và 22 người được công nhận là liệt sỹ.

Con cháu dòng họ Nguyễn Văn dự lễ tế tổ

Tiêu biểu trong số cán bộ lão thành cách mạng dòng họ Nguyễn Văn có hai người con ưu tú là LTCM Nguyễn Văn Liêm sinh năm 1899 và Nguyễn Văn Luyện sinh năm 1908 là hai chú cháu cả hai vị đã tham gia hoạt động tổ chức thanh niên yêu nước tại Tổng Đặng sơn được tiếp xúc với các nhà hoạt động cách mạng trong đó có Hồ Tùng Mậu , Trần Tố Chấn.Tháng giêng năm Ất  Sửu (1925) hai ông cùng 6 thanh niên ưu tú đã được Trần Tố Chấn lựa chọn xuất dương để làm cách mạng.

Điển hình trong dòng họ Nguyễn Văn có gia đình ông Nguyễn Văn Nhiễu (còn gọi Nguyễn Văn Hài) ở làng Nhân Hậu có tới 5 người con từng tham gia hoạt động cách mạng . Trong đó 4 người được công nhận là lão thành cách mạng. Theo Gia phả dòng họ Nguyễn Văn, ông Nguyễn Văn Nhiễu từng thi đỗ Tú tài khoa thi năm 1906, từng được cử giữ chức Bang tá nhưng ông không nhận lời. Vợ chồng ông Nhiễu có 5 người con đều học giỏi, đỗ đạt và tham gia hoạt động, đóng góp cho phong trào cách mạng trên mảnh đất quê hương. 

Con Cháu dòng họ Nguyễn Văn xã Năm Sơn xây dựng nơi tưởng niệm các lão thành cách mạng , can bộ tiền khởi nghĩa và các anh hùng liệt sĩ đế giáo dục truyền thống

Con trai cả là Nguyễn Văn Quỳ (SN 1887),người con thứ 2 là Nguyễn Văn Chuyên (SN 1889), người con thứ ba là ông Nguyễn Văn Luyện (SN1908), thứ 4 là ông Nguyễn Văn Uyển (SN 1911) ,người thứ 5 là Nguyễn Văn Thành (SN 1912) cũng sớm tham gia hoạt động đấu tranh cách mạng, qua đời khi chưa đầy 19 tuổi.

Trong những kháng chiến chống thực dân pháp, Nhà thờ đại tôn họ Nguyễn Văn xã Nam Sơn còn là địa điểm đặt trụ sở làm việc từ năm 1947 - 1951 của Ngài Nu Hắc Phun Xa Vẳn - Chủ tịch Ủy ban giải phóng Đông Lào và chính phủ cách mạng Lào. Đây là sự kiện tạo mối quan hệ  bền chặt giữa hai nước Việt Nam - Lào từ trước đến nay.

Hiện nay, các thế hệ con cháu dòng họ Nguyễn Văn ở xã Nam sơn đều phát huy truyền thống yêu nước, đoàn kết lao động và học tập tốt. trong đó có nhiều người học tập giỏi, đỗ đạt và giữ nhiều chức vụ cao từ Trung ương đến địa phương, góp phần xây dựng dòng họ và quê hương ngày càng phát triển bền vững.

Nhà thờ dòng họ đại tôn Nguyễn Văn đón nhận Bằng di tích lịch sử văn hóa

Với những đóng góp to lớn trong lịch sử đấu tranh cách mạng của dân tộc và bảo vệ Tổ Quốc. Năm 2020 , UBND tỉnh Nghệ An đã có quyết định số 4399/QĐ-UBND ngày 5/12/2020 công nhận Nhà thờ họ Nguyễn Văn Đại Tôn xã Nam Sơn là Di tích Lịch sử văn hóa cấp tỉnh.

Hữu Hoàn