Đại Sơn là một xã thuộc huyện Đô Lương, cách trung tâm huyện hơn 20 km nằm về phía Đông, là một địa bàn đất rộng, người đông được phân chia 8 xóm dân cư. Quy mô dân số 2.581 hộ với 10.268 nhân khẩu. Tổng diện tích đất tự nhiên là: 2.752,17ha. (đất Nông nghiệp 1101,98 ha, Lâm nghiệp 609,07 ha, Phi nông nghiệp 660,57ha, chưa sử dụng: 64,96 ha). Hệ thống chính trị ổn định, kinh tế Văn hóa - xã hội phát triển mạnh, Quốc phòng - An ninh đảm bảo ổn định, đời sống vật chất, văn hóa tinh thần của Nhân dân ngày càng được nâng lên. UBND huyện đã ban hành Quyết định số 2547/QĐ-UBND ngày 31/12/2012 về việc phê duyệt đề án quy hoạch xây dựng nông thôn mới tại xã Đại Sơn giai đoạn 2010-2020. Quy hoạch các vùng sản xuất, kinh doanh, sản xuất lúa nước, vùng trồng màu, vùng sản xuất kết hợp với chăn nuôi, khu quy hoạch điểm dân cư nông thôn. Khu trung tâm và các công trình hạ tầng phúc lợi xã hội, Trụ sở làm việc của Đảng chính quyền đoàn thể, trạm y tế, trường học, bưu điện, nhà văn hóa đa chức năng, sân vận động trung tâm xã, nhà văn hóa của các xóm, các công trình văn hóa tâm linh. Cơ sở hạ tầng kỷ thuật và môi trường, quy hoạch hệ thống giao thông, hệ thống thủy lợi, quy hoạch nghĩa trang, khu xử lý rác thải tập trung, nhằm phát triển và chỉnh trang các khu dân cư hiện có theo hướng văn minh, bảo tồn được bản sắc văn hóa tốt đẹp. Khu dân cư mới vùng Cựa chợ xóm 4, Bại Hàng xóm 3 tổng diện tích đất quy hoạch là 2,46 ha. Hệ thống giao thông, thủy lợi nông thôn, nội đồng cơ bản đã được phân tuyến, quy hoạch các trục đường dọc, đường ngang hợp lý, đáp ứng tốt điều kiện phục vụ sinh hoạt, đi lại sản xuất của Nhân dân. Nguồn lực xây dựng nông thôn mới, tổng kinh phí là 818.332 triệu đồng.
Công tác tuyên truyền các chủ trương Đảng, chính sách của nhà nước về xây dựng nông thôn mới, tập trung phổ biến nội dung của bộ tiêu chí nông thôn mới, kế hoạch thực hiện xây dựng nông thôn mới của tỉnh, của huyện và của xã trên hệ thống truyền thanh xã và đã xây dựng nhiều phóng sự, chuyên đề những tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc về xây dựng nông thôn mới. Đồng thời có các bài tuyên truyền thông qua hội nghị toàn Đảng bộ, đoàn viên, hội viên các tổ chức đoàn thể và đến tận người dân, có khoảng 20 khẩu hiệu 15 băng rôn qua đường, 02 cụm cổ động tại trung tâm xã, bảng 19 tiêu chí để treo tại trung tâm xã và nhà văn hóa của các xóm.
Điểm đặc biệt ở đây là có nhiều hoạt động kinh doanh buôn bán trâu bò, hàng hóa nông sản góp phần nâng cao đời sống người dân. Trên địa bàn xã có 525 hộ sản xuất kinh doanh dịch vụ, có 7 doanh nghiệp và HTX, có 03 cơ sở sản xuất gạch không nung, có 02 cơ sở kinh doanh xăng dầu, có 20 hộ chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản có quy mô lớn, có 25 cơ sở sản xuất chế biến đồ gỗ, sản xuất, kinh doanh vật liệu xây dựng, hàn tạo công ăn việc làm ổn định cho hơn 1100 lao động phổ thông, có nhiều hộ sản xuất bánh mướt, bánh đa vừng, hàng ăn uống và vui chơi giải trí và hàng trăm hộ buôn bán kinh doanh nhỏ lẻ khác cũng đem lại một khoản thu nhập đáng kể. Chợ Ú diện tích 22402m2, trong đó chợ trâu bò là 14341m2, có các điểm bán sỷ, lẻ các mặt hàng kinh doanh tổng hợp. Bưu điện văn hóa với diện tích 249 m2. Các cánh đồng cỏ để chăn nuôi trâu bò thành hàng hóa thu nhập cao. Có 1900 hộ chăn nuôi có chuồng trại đảm bảo hợp vệ sinh, đạt 83%.
Xã có địa bàn rộng nhất, mật độ dân cư thưa thớt, nhưng hệ thống giao thông, đường điện trên địa bàn xã được đầu tư lớn và khang trang bằng bê tông hóa và nhựa hóa. Có 61,22 km đường giao thông nông thôn, 73 km đường giao thông nội đồng. 06 đường có chiều dài 14,10 km, đã được bê tông hóa. Đường liên xóm có 07 tuyến với chiều dài 8,70 km. được bê tông hóa 6,80 và cứng hóa 1,90 km. Đường ngõ xóm có 104 tuyến tổng chiều dài 52,52km, bê tông hóa 37,29 km và cứng hóa 8,71km đạt 87%, còn lại 6,52km đường đất. Đường nội đồng có 84 tuyến có chiều dài là 73km đã bê tông hóa 1,90 km và cứng hóa 55,00 km đạt tỷ lệ 78%, còn lại 16,10 km đường đất. Hệ thống thủy lợi và kênh dẫn nước trên địa bàn xã có tổng chiều dài là 42 km, đã kiên cố hóa được 33 km đạt tỷ lệ 80, còn lại 9 km kênh đất chiếm tỷ lệ 20%. Có16 hồ đập lớn, nhỏ. Kênh nội đồng chiều dài kênh tưới là 42 km, đã kiên cố hóa 33 km đạt tỷ lệ 80%. Có12 trạm biến thế, hệ thống đường dây tải điện trên địa bàn xã có tổng số 68,6km, trong đó có đường dây trung và cao thế 12,74 km đường dây hạ thế đã được đầu tư thay thế bằng dây bọc 55,32km. Số công tơ sử dụng điện an toàn thường xuyên có 2822/2822.
Giáo dục đào tạo và Văn hóa thông tin có nhiều khởi sắc về cảnh quan môi trường, cơ sở vật chất và chất lượng ngày càng phát triển đi lên. Năm học 2020 - 2021 Trường Mầm non 3 cụm, có diện tích 13.091m2 tổng số 788 cháu được chia thành 22 nhóm lớp, 100% số trẻ ăn bán trú và đạt chuẩn Quốc gia. Trường Tiểu học có khuôn viên 17.350 m2, 3 điểm trường có 38 phòng 943 em được chia thành 32 lớp cũng là trường chuẩn từ 2008. Trường THCS khuôn viên rất đẹp, hiện đại, có khuôn viên 11522m 2 có 27 phòng, 520 học sinh,13 lớp sắp tới sẽ đạt chuẩn Quốc gia. Nhà Văn hóa xã với diện tích trên 500m2, đảm bảo đủ trên 250 chỗ ngồi và có đủ các phòng chức năng, lễ nghi khánh tiết, trang thiết bị và các dụng cụ thể dục, thể thao. Sân vận động diện tích 10.800 m2. Có 8/8 xóm đã có nhà văn hóa, sân thể thao với quy mô xây dựng cơ bản đảm bảo. Mạng Internet đảm bảo, có đường dây cáp quang được kéo đến 8 xóm, có 15 cụm loa với tổng số 35 loa trên 8 xóm. Cổng thông tin điện tử hình thành và hoạt động, cán bộ công chức, người lao động có sử dụng quản lý phần mềm VNPT.ffice.vn. Tại các trạm Y tế, Mầm non, Tiểu học và THCS có phòng vi tính kết nối Internet phục vụ công tác chuyên môn. Công tác Giáo dục và Đào tạo về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi, xóa mù chữ, phổ cập giáo dục Tiểu học; phổ cập giáo dục Trung học học cơ sở. Tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THCS được tiếp tục học (THPT, bổ túc, trung cấp) 135em/157 em đạt 86,0 % . Về y tế có 9272/10268 người tham gia bảo hiểm y tế, đạt 90,3%. Tổng số trẻ em dưới 5 tuổi là 888 trẻ (trong đó bé trai 478 trẻ, bé gái 410 trẻ). Có 854 cháu được cân đo. Số trẻ bị suy dinh dưỡng về cân nặng có 125/854, chiếm tỷ lệ 14,63%, Số trẻ bị suy dinh dưỡng về chiều cao có 166/854, chiếm tỷ lệ 19,43%. Về Văn hóa, đầu tư khôi phục lại đền Vực Lấm từng bước khang trang, có 8/8 khu dân cư trên địa bàn xã đều đảm bảo các tiêu chí văn hóa năm 2021. Dòng họ được công nhận danh hiệu văn hóa: 06 dòng họ, đạt 18,8%. Cơ quan, đơn vị văn hóa: 3 cơ quan, đơn vị, đạt 60 %. Năm 2021 phấn đấu cuối năm danh hiệu gia đình văn hóa 2214/2568 hộ, đạt 86,2%. Nước hợp vệ sinh đạt 100%, tỷ lệ hộ gia đình sử dụng nước sạch đạt 93%. Nghĩa trang, chất thải rắn được quy hoạch thu gom theo quy chế rác thải tập trung có 8/8 xóm. Nhà tiêu, nhà tắm, bể nước sinh hoạt hợp vệ sinh và phải đảm bảo 3 sạch là 2533/2581 hộ đạt 98,14%.
Nhân dân lao động cần cù sáng tạo và việc giải quyết việc làm cho người dân được đảm bảo và tích cực, tỷ lệ hộ nghèo ngày càng giảm. Toàn xã có 6062 người tuổi lao động, có việc làm thường xuyên 5885 người chiếm 97,08%. Lao động qua đào tạo là 3134 người đạt 53,3%. Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp có trụ sở làm việc riêng, có 225 thành viên HTX. Kinh doanh dịch vụ nông nghiệp, dịch vụ giống, vật tư, thuốc BVTV, hàng năm đều có lãi từ 187.000.000 đ/năm trở lên. Hệ thống mạng Internet đảm bảo cho khoảng 95 % hộ dân dùng điện thoại, nhà ở của 2.581 hộ dân, không còn nhà tạm, nhà dột nát, tỷ lệ nhà ở đạt chuẩn đạt 98,95%. Số lao động đi xuất khẩu lao động, trong tỉnh, trong huyện đều có thu nhập ổn định. Có trên 1789 người đi lao động ngoài địa bàn xã, trong đó 295 người xuất khẩu lao động nước ngoài và nhiều người đi làm việc ở các tỉnh trong nước, hàng năm số tiền đã đưa về trên 328.400 triệu/năm.Thu nhập bình quân đầu người trong năm 2021 là: 51,81 triệu đồng/người/năm. Tỷ lệ hộ nghèo 46 hộ tỷ lệ 1,86%, năm 2020. Nguồn lực cán bộ công chức hiện có 21/23 cán bộ công chức. Đại học 18/21; cao đẳng 01, trung cấp 02/21.Trình độ Chính trị: Trung cấp: 19/21đ/c; Sơ cấp: 2/21.Quản lý Nhà nước ngạch chuyên viên: 19/21 đ/c có chứng chỉ; còn 2/ 21 đ/c đang học.
Công tác an ninh chính trị được quản lý ngày càng thay đổi, tỷ lệ phạm tội càng ngày càng giảm. Xã đạt chuẩn an toàn về an ninh trật tự xã hội và đảm bảo yên, không có khiếu kiện đông người kéo dài, không để xẩy ra trọng án, tội phạm và tệ nạn xã hội được kiểm chế, giảm liên tục so với các năm trước. Thành lập ban chỉ đạo tự quản, 8 ban tự quản, 96 tổ tự quản về ANTT. Năm 2021 4 vụ, 7 đối tượng, cụ thể: 01 vụ 01 đối tượng sử dụng trái phép chất ma túy; 01 vụ 04 đối tượng đánh bạc, tang vật thu giữ; 01 vụ 01 đối tượng khai thác khai thác đất trái phép trái phép; 01 vụ 01 đối tượng sử dụng súng tự chế trái phép.
Trong những năm qua được sự quan tâm chỉ đạo giúp đỡ của huyện ủy, UBND huyện, cùng các phòng, ngành cấp huyện về mặt chuyên môn cũng như tạo điều kiện thu hút đầu tư các dự án. Cùng với sự lãnh đạo chỉ đạo quyết tâm của Đảng ủy, sự điều hành của UBND xã, sự tích cực tham gia của các tổ chức đoàn thể chính trị xã hội và sự hưởng ứng tích cực của người dân đến nay. Bộ mặt địa phương, làng xóm thay da đổi thịt từng ngày, các tiêu chí Nông thôn mới được hoàn thành.Tiếp tục phát huy sức mạnh phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư". Đại Sơn ngày càng khang trang, từng bước văn minh hiện đại, trên nền tảng là một đơn vị khó khăn như địa bàn rộng, xuất phát từ điểm thấp, đời sống của Nhân dân thu nhập thấp, mà mang lại hiệu quả xây dựng nông thôn mới, sức sống mới ở Đại Sơn bằng các chỉ tiêu nổi bật trong năm 2021./.
Xuân Thanh,
Phòng VH-TT